28,00 zł
35,00 zł
Wojciech Turek - Obóz narodowy w Gdyni w latach 1920-1939
Opis
Międzywojenni endeccy, zwolennicy państwa narodowego i idei Dmowskiego, iż nie ma państwa bez narodu, który jest jego właścicielem i pełni w nim rolę suwerena, dość precyzyjnie identyfikowali swych przeciwników. Byli nimi przede wszystkim żydzi. Jakkolwiek byśmy na to nie patrzyli z dzisiejszej perspektywy, jakkolwiek byśmy tego nie oceniali – żydzi byli przez endeków charakteryzowani jako żywioł wrogi polskiemu państwu narodowemu. Łatwiej to zrozumieć, zważywszy, że stanowili oni wówczas ok. 10-13 proc. ogółu mieszkańców II RP, że konkurowali z Polakami w wielu dziedzinach, a wiele dziedzin - jak np. handel czy niektóre wolne zawody - zdominowali. Charakterystyczne jednak dla polskiego ruchu narodowego było ujmowanie zagadnienia mniejszości żydowskiej nie z pozycji rasistowskich, jak to było w Niemczech czy we Francji, nawet nie z pozycji religijnych, ale z właśnie z pozycji gospodarczych i politycznych, bo widziano w nich konkurencję zarówno w życiu gospodarczym, jak i politycznym. Mówiąc wprost widziano w żydach groźnych konkurentów władztwa w państwie i nad państwem, które – przecież – miało być państwem polskim, a nie polsko-żydowskim. Konflikt ten był wyraźny także na terenie Gdyni, gdzie przybrał postać żądań ograniczenia osadnictwa żydowskiego w mieście i w porcie.
Gdynia i Pomorze Gdańskie o tyle jednak różnią się od reszty terytorium państwa polskiego, choć są oczywiście tereny, które tej różnicy wyraźnie nie potwierdzają, np. Wielkopolska, że zaznacza się tu też ostro konflikt polsko-niemiecki. Drugim zatem przeciwnikiem endeków gdyńskich są Niemcy. W miarę zbliżania się hekatomby roku 1939 ten konflikt narasta i staje się coraz wyraźniejszy, choć do samego końca żydzi zajmują czołowe miejsce jako przeciwnicy gdyńskich endeków i nie jest w stanie tego zmienić nawet szybko narastające zagrożenie ze strony potężniejących niemal z godziny na godzinę Niemiec Adolfa Hitlera.
Wśród przeciwników politycznych narodowcy mają najpierw piłsudczyków, a od drugiej połowy lat 30. na czoło wybijają się ruchy lewicowe, którym przewodzą socjaliści. Terenem społecznym szczególnie ostrej rywalizacji miedzy narodowcami a socjalistami jest środowisko robotnicze. Środowisko drobnych przedsiębiorców, rzemieślników, wytwórców i przedstawicieli wolnych zawodów – lekarze i prawnicy – w zdecydowanej większości opowiadają się po stronie endecji.
SPIS TREŚCI
- Wykaz skrótów
- Wstęp
- Główne momenty dziejów Gdyni do roku 1920
- I. Pierwsze struktury Obozu Narodowego (1920–1929)
- Gdynia i Pomorze u progu Niepodległości
- Rozwój Gdyni w pierwszych latach II RP
- Życie polityczne Gdyni w pierwszych latach II RP
- Pierwsze koła Związku Ludowo–Narodowego
- Endecja gdyńska po zamachu majowym. Wybory samorządowe (1926) i parlamentarne (1928)
- W obronie gdyńskiego samorządu
- Krystalizacja postaw w okresie tworzenia Obozu Wielkiej Polski
- Ostatnie lata samorządu w Gdyni, wybory samorządowe (1929)
- II. Wzbierająca fala. Stronnictwo Narodowe i Obóz Wielkiej Polski (1930–1933)
- Rozwój SN w cieniu OWP
- Zjazd OWP w Gdyni
- W obronie polskiego portu i kresów zachodnich
- Ostatnie wolne wybory parlamentarne (1930) i likwidacja samorządu
- Endecja w Gdyni pod rządami komisarycznymi
- W okresie dynamicznego rozwoju OWP
- Struktury OWP w Gdyni i powiecie morskim (1932)
- Zajścia na stadionie i rozwiązanie OWP
- Związek Młodych Narodowców
- Wybory samorządowe (1933)
- Między partią „separatystów” a stronnictwem antyżydowskim
- Endecja gdyńska i separatyzm kaszubski
- III. Od Wydziału Młodych SN do Wydziału Grodzkiego Wielkiej Gdyni (1934–1936)
- Działalność Wydziału Młodych SN
- Radykalizacja SN w Gdyni
- Akcja antyżydowska w Gdyni
- Konflikt między endecją a sanacją
- Walka z „czerwoną” Gdynią
- Gdyńska endecja wobec ekspansji niemieckiej
- Struktury organizacyjne SN Wielkiej Gdyni
- IV. „Narodowa” Gdynia (1937–1939)
- Seria wystąpień publicznych
- Gdynia „czerwona” czy „narodowa”?
- Wybory samorządowe (1939) i śmierć Dmowskiego
- V. Stronnictwo Narodowe w przededniu wojny. „Praca Polska” (1939)
- Walka o „unarodowienie” robotnika
- W obronie polskiej Gdyni
- VI. Gdyńska endecja na tle dziejów Obozu Narodowego
- VII. Rola Obozu Narodowego w międzywojennej Gdyni
- Zakończenie
- Appendix
- Bibliografia
- Dokumentacja fotograficzna
- Skorowidz osobowy
- National Camp in Gdynia: 1920–1939 (Summary)